Visual artist and forest ecologist in training.

Bending the fields of art and environmental science towards each other.
Mark






























Maandag 9 juli 2018, Praag

Het is zeven uur s’ochtends wanneer Maruška Švasek en ik vertrekken richting Staroměstské Náměstí, het oude stadsplein in het centrum van de stad. Vanaf daar zullen we 12 uur lang een nog onbekende route door Praag lopen. Hurkend op het plein gooit Maruška haar dobbelsteen op de Praagse straatsteentjes. Hij valt op een oneven getal; dat betekent dat we onze route beginnen door de straat rechts van ons in te lopen. Vervolgens nemen we in deze straat, Želena, de eerste straat links. Daarna nemen de eerste straat rechts. Dan weer de eerste links, dan weer rechts, dan weer links - en zo verder tot zeven uur s' avonds.

Iedere straat leggen we op verschillende manieren vast. Maruška gaat opzoek naar schaduwen (1). Nadat ze die heeft vastgelegd met haar camera, maakt ze ook foto's naar beneden, van de grond (2) en naar boven, van de lucht (3). Ook maakt ze foto's van de hoeken die we voorbij komen wanneer we van de ene straat de andere ingaan (4).
Ik maak van iedere straat een snelle schets (5) en met hulp van mijn kompas maak ik foto's in noordelijke (6), oostelijke (7), zuidelijke (8) en westelijke (9) richting. Ten slotte neem ik uit iedere straat een gevonden voorwerp mee (10).


Onze verzamelingen aan foto's, tekeningen en voorwerpen, beelden samen de route af in meerdere lagen. Maruška's schaduwfoto's vertellen iets over de weersomstandigheden. De veranderende standen van de zon benadrukken de dimensie van tijd. 

Tijdens het maken van de tekeningen kijk ik op een andere manier naar de straat. Ik kijk zover mogelijk de straat in en probeer het perspectief op papier te zetten.

We hebben geen kaart bij ons en we gebruiken ook geen online kaartendienst. Door het maken van de kompasfoto's blijf ik bewust van de geografische oriëntatie en richting van onze route. De kompasfoto's plaatsen ons als wandelaars in de ruimte. In iedere straat zijn ze vanaf één en hetzelfde punt in vier richtingen gemaakt. De foto's van Maruška, naar beneden en naar boven, geven de ruimte waarin wij ons bevinden en dak en een vloer. Deze zes richtingen vormen samen een kubus.

De eerste paar straten voelen een beetje chaotisch. In een lage ochtendzon doen we ons best om geen van de 10 manieren van vastleggen te vergeten. Steeds opnieuw grabbel ik naar het kompas in mijn tas en twijfel ik telkens welk voorwerp ik meeneem. De vieze sigaret of het gevallen blaadje? Een bloemetje van iemands struik of toch het bierdopje? Ik probeer een makkelijke routine te ontwikkelen en stop mijn telefoon (die ik gebruik als camera), kompas, pen en papier in mijn broekzakken. Nu hoef ik mijn tas alleen nog open te ritsen om de gevonden voorwerpen weg te stoppen. Op veel kruisingen is geen simpel Rechts, Links te onderscheiden. We bespreken en twijfelen over wat nou precies de 'echte' rechtse of linkse afslag is. Af en toe loopt een straat dood. De regels die de route bepalen, laten genoeg ruimte over voor vragen. Toch voelt het ook alsof we echt aan de hand worden genomen door het Rechts, Links en enkel hoeven te volgen. De regel legt de route vast, maar het onverwachte, onbekende waartoe die ons leidt, geeft alle 12 uren speelheid. Geen van ons weet waar we langs zullen komen en zullen eindigen. De dobbelsteen als begin van de route past bij het spel tussen kans en verassing, ingekaderd toeval.

Van te voren grapten we over het terecht komen in een vicieuze cirkel. Hoe groot hadden we de kans geschat om precies dezelfde straat twee keer te doorlopen? 

In een wijk waar de straten wat heuveliger lopen, begint alles er ineens wel verdacht bekend uit te zien. En verrek, we naderen een café waar we eerder een korte pauze namen. Na de volgende afslag naar rechts herkennen we ook twee paar oude schoenen op de stoep die ons eerder waren opgevallen. Even denken we dat we nu weer precies dezelfde route terug zullen lopen en misschien zelfs weer uitkomen op ons beginpunt. Maar na een helder moment beseffen we dat de eerste straat op de heenweg niet altijd dezelfde is als de eerste straat op de terugweg. Het feit dat we opgelucht zijn zodra we weer afslaan naar onbekend terrein, laat zien hoeveel dat element van verassing aan Rechts, Links bijdraagt.


Omdat we het concept van de route van te voren niet heel uitgebreid hebben besproken, praten we tijdens het lopen over verschillende invullingen van de mogelijke betekenis van Rechts, Links. Misschien is het dé moderne toeristische route door de stad, die de wens vervult om op onverwachte, onontdekte plekken terecht te komen. Of misschien draagt deze route bij aan het werk waarmee we al bezig waren. Maruška houdt zich als ervaren antropologe bezig met kunstenaars in relatie tot het Tsjechië na de Sovjetunie. Ik studeer ben kunstenaar in opleiding.

Deze gesprekken voeren we alleen in de straten die daar lang genoeg voor zijn. In korte straten gebruiken we alle tijd voor het verzamelen van ons materiaal.

Maruška en ik zijn beide liefhebbers van Praag als stad, maar we houden ook allebei van natuur. Voor we vertrekken praten we over hoe leuk het zou zijn als we opeens in een bos terecht zouden komen.

En dan is dat moment ineens daar. Eenmaal buiten het stadscentrum lopen we uren in verschillende buitenwijken, waarna we op een weg belanden waaraan we eerst een doodlopend eind verwachtten. Maar dan verandert de straat abrupt in een bospad, en bevinden we ons in het 'Košiře-Motol' bos.

In een van de buitenwijken werden we al enthousiast van stukjes door een park, maar hier banen we onze route door dichtbegroeide paadjes. De ervaring in dit stuk bos wordt bijna magisch als we na een afslag naar links ineens aan de rand van een goud graanveld staan, met hier en daar rode stipjes (klaprozen) en paarse stipjes (tijm in bloei).

Voor mij bevestigt de route op dat moment de thematiek waarmee ik bijna altijd aan de slag ga; het grijze gebied tussen mens en natuur. In Rechts, Links is het gebied tussen mens en natuur letterlijk grijs. We lopen over de iconische, grijzige, Praagse straatsteentjes totdat we ineens groen binnenstappen en mijn wandelschoenen eindelijk tot hun recht komen. Mijn meest recente project, Movements in Landscapes, is een een expressie van menselijke sporen in natuurlijke landschappen. Rechts, Links laat één lang spoor door veranderend landschap zien. De hele route is een letterlijke expressie van menselijke invloeden, waarbij het bos als landschap de integratie van natuur in steden laat zien.

Het is bijna weer zeven uur als we het bos uitwandelen. We staan langs een drukke weg en bevinden ons naast het busstation Šafránkova. Daar pakken we bus 174 terug naar huis.

Een dag later vertrek ik met de trein vanaf Hlavní Nádrazí richting het zuid-oosten van Tsjechië, en net voordat de stad overgaat in bos, herken ik een stukje Praag, uit Rechts, Links.